Αστική γεωργία : Οργανικές τροφές από τις φαβέλες.

    Πολλοί από τους κατοίκους στις φαβέλες του Sao Paulo και του Rio de Janeiro, μετανάστευσαν στην πόλη από αγροτικές περιοχές στα βορειοανατολικά της χώρας, όπως το Mato Grosso, τη Bahia και τη Minas Gerais. Η οργάνωση “Πόλεις Χωρίς Πείνα”, με έδρα το Sao Paulo, συνεργάζεται με αυτούς τους ανθρώπους ώστε να εφαρμόσουν τη γνώση τους στη γεωργία και να μετατρέψουν τις φαβέλες σε πράσινα, βιώσιμα και οικονομικά ενεργά κομμάτια της πόλης.

Έχοντας ως βάση τις τοπικές κοινότητες, οι “Πόλεις Χωρίς Πείνα”, είναι μια μη κυβερνητική οργάνωση που καταπολεμά την πείνα και την ανεργία μέσα από την αστική καλλιέργεια. Ιδρύθηκε το 2004 από τον Hans Dieter Temp (έναν Βραζιλιάνο Γερμανικής καταγωγής) και προγραμματίζει, σχεδιάζει και συντονίζει κοινοτικούς κήπους σε αστικές και περιαστικές περιοχές.

Με την πάροδο 18 μηνών – και αφότου έχει εξασφαλιστεί οικονομική στήριξη από τοπικούς και διεθνείς δημόσιους και ιδιωτικούς χορηγούς – το εγχείρημα παραδίδεται στην τοπική κοινότητα. Κεντρική ιδέα του προγράμματος, είναι να αξιοποιήσει  ελεύθερη γη, διαθέσιμο εργατικό δυναμικό και την τοπική αγροτική τεχνογνωσία ώστε να ενισχύσει εύθραυστες κοινότητες. Οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των συμμετεχόντων, προσφέροντας ένα άκρως απαραίτητο συμπληρωματικό εισόδημα στις οικογένειές τους. Το εγχείρημα των “Κοινοτικών Κήπων” δημιουργεί θέσεις εργασίας, παρέχει εκπαίδευση, παράγει υγιεινή και θρεπτική τροφή και δημιουργεί ένα πρόσθετο εισόδημα για την κοινότητα.

Ένας από τους μεγαλύτερους κήπους που δημιούργησαν οι “Πόλεις Χωρίς Πείνα” βρίσκεται στις παρυφές του Sao Paulo, στην περιοχή του Jardim Laranjeiras (“κήπος με τις πορτοκαλιές”) – μια περιοχή που μαστίζεται από υψηλή ανεργία και κατοικείται από πολλούς εσωτερικούς μετανάστες από τις φτωχότερες βορειοανατολικές περιοχές της χώρας. Μετά από διαπραγματεύσεις με τους γαιοκτήμονες, η οργάνωση εξασφάλισε 10 στρέμματα αμόλυντης γης η οποία προετοιμάστηκε για οργανική καλλιέργεια. Σήμερα στον κήπο καλλιεργούνται κρεμμύδια, μαρούλι, ραδίκια, τομάτες, λάχανα, αγγούρια, πατάτες, cassava και μπαχαρικά σε εποχική βάση. Καθώς τα λιπάσματα προέρχονται από κομποστοποιημένα οικιακά και κοινοτικά απόβλητα, το project εξοικονομεί χρήματα εξαλείφοντας την ανάγκη για χημικά λιπάσματα. Οι “Πόλεις Χωρίς Πείνα” διαφημίζουν τα προϊόντα της “οργανικής φαβέλας”  στα σούπερ-μάρκετ, καθώς και στα μπακάλικα της γειτονιάς, ενώ αυτά πωλούνται και από πλανόδιους εμπόρους. Οι κάτοικοι του Jardim Laranjeiras καρπώνονται ήδη τα οφέλη της αστικής γεωργίας καθώς αυτή προσέφερε σε μια υποβαθμισμένη κοινότητα δουλειές και ευκαιρίες απασχόλησης σε γυναίκες, εφάρμοσε και επέκτεινε την ντόπια αγροτική τεχνογνωσία και η συμμετοχική της διαδικασία διεύρυνε τα κοινωνικά δίκτυα. Σε τοπική κλίμακα, οι κοινοτικοί κήποι έχουν αυξήσει τη διαπερατότητα του εδάφους και τη συγκράτηση του νερού ενώ σε μια γενικότερη αστική κλίμακα βοήθησαν το στριμωγμένο και μολυσμένο αστικό χώρο του Sao Paulo να πρασινίσει.

Αυτοί οι κήποι συνεισφέρουν ουσιαστικά στην κοινωνική, περιβαλλοντική και οικονομική ευημερία αρκετών εκατοντάδων ανθρώπων που ζουν στις παρακείμενες περιοχές και πρέπει κατά συνέπεια να αναγνωριστούν ως ένα πολύτιμο εργαλείο στη διαδικασία “αστικής ανανέωσης” στις φαβέλες. Οι “Πόλεις Χωρίς Σύνορα” καλούν τους Βραζιλιάνους πολιτικούς να ακολουθήσουν το παράδειγμα που έθεσε η πόλη του Belo Horizonte, η οποία το 1993 διακήρυξε την τροφή ως δικαίωμα του κάθε πολίτη. Έκτοτε, το Belo Horizonte έχει αυξήσει την πρόσβαση σε φθηνό και φρέσκο φαγητό μέσα από ποικιλία πρωτοβουλιών, μεταμορφώνοντας οικόπεδα σε κομβικά σημεία σε λαϊκές αγορές, προσελκύοντας οικογενειακές φάρμες στην πόλη για να πουλήσουν τα προϊόντα τους και ανοίγοντας εστιατόρια που προσφέρουν ποιοτικό φαγητό σε χαμηλές τιμές. Η προτυποποίηση της αστικής γεωργίας εγγυάται την ασφάλεια της παραγόμενης τροφής ως ζήτημα δημόσιας πολιτικής και διασφαλίζει τη δημόσια γη για την ανάπτυξη των κοινοτικών κήπων.

Από το ξεκίνημά τους, οι “Πόλεις Χωρίς Σύνορα” έχουν δημιουργήσει 21 κήπους και διοργανώσει 48 επαγγελματικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Μετατρέποντας κενά οικόπεδα και αχρησιμοποίητους χώρους σε παραγωγικούς και δυναμικούς πολιτιστικούς χώρους, οι “Πόλεις Χωρίς Σύνορα” συνεισφέρουν σημαντικά στην ποιότητα ζωής στο Sao Paulo.

Συγγραφέας: Cahterine Blum, αρχιτέκτονας τοπίου, MAS Urban Design ETH
πηγή: www.ruby-press.com/books/building-brazil
πηγή φωτογραφιών: http://cidadessemfome.org/en/