Καθώς οι ηγέτες του κόσμου διαβουλεύονται στο Παρίσι για την επιδεινούμενη κλιματική αλλαγή στον πλανήτη, αρκετοί εκτιμούν ότι οι πολιτικοί και οικονομικοί οιωνοί είναι ενθαρρυντικοί για την επίτευξη διεθνούς συμφωνίας. Ωστόσο θα πρόκειται για συμφωνία γεμάτη αστερίσκους και επιφυλάξεις καθώς η προστασία του περιβάλλοντος από την ανθρωπογενή ρύπανση συνδέεται με πανίσχυρα επιχειρηματικά συμφέροντα στα οποία πολλές κυβερνήσεις διστάζουν να αντιταχθούν και έχει υψηλό κόστος.
>
Ακολουθούν πέντε λόγοι για τους οποίους μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι αλλά και άλλοι πέντε για τους οποίους δικαιούμαστε να είμαστε απαισιόδοξοι και να φοβόμαστε αρνητικές εξελίξεις σχετικά με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στη βάση όσων συζητούνται τώρα στη γαλλική πρωτεύουσα και ως τις 11 Δεκεμβρίου θα λάβουν πιθανώς τη μορφή μιας διεθνούς συμφωνίας.
5 λόγοι για να είμαστε αισιόδοξοι
1. Ο πλανήτης θέλει μια ισχυρή συμφωνία
Υπάρχει μια καθολική βούληση για περιορισμό των εκπομπών ρύπων. Οι κυβερνήσεις κατανοούν τα επιστημονικά δεδομένα και γνωρίζουν ότι η απραξία δεν αποτελεί πλέον πολιτική ή ηθική επιλογή. Τα αποδεικτικά στοιχεία περί της αλλαγής του κλίματος έχουν αυξηθεί από τη σύνοδο της Κοπεγχάγης το 2009, ενώ το 2015 θεωρείται ήδη το θερμότερο έτος στην ιστορία των μετεωρολογικών μετρήσεων. Η κλιματική αλλαγή γίνεται επίσης σε πολύ καλύτερο βαθμό αντιληπτή από την κοινή γνώμη ως σοβαρή απειλή και αυτό δίνει στους πολιτικούς τη νομιμοποίηση για να είναι τολμηροί στις δράσεις τους. Μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν δημιουργήσει μια αίσθηση πεπρωμένου για τη διάσκεψη του Παρισιού προωθώντας την ιδέα ότι αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία του κόσμου για να ενεργήσει προκειμένου να αποφύγει την καταστροφική αλλαγή και ότι μια συμφωνία είναι βέβαιη.«Τώρα είναι η ώρα μας» λέει ο Τοντ Στερν, ειδικός απεσταλμένος του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα για το κλίμα.
2. Η πράσινη οικονομία έχει αποτέλεσμα
Μια νέα τολμηρή διεθνής συμφωνία που θα δεσμεύει όλες τις χώρες να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων εξυπηρετεί τα μακροπρόθεσμα οικονομικά συμφέροντα όλων. Ενα τέτοιο γεγονός θα περάσει το μήνυμα στις επιχειρήσεις ότι οι κυβερνήσεις έχουν δεσμευτεί νομικά να μειώσουν τις εκπομπές και αυτό με τη σειρά του θα δώσει στον ιδιωτικό τομέα και στις τράπεζες τη μακροπρόθεσμη εμπιστοσύνη που χρειάζονται ώστε να επενδύσουν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος και θα κατευθύνει τους χρηματοδότες, τους τεχνικούς και άλλους μακριά από τον τομέα της εξόρυξης πετρελαίου, αερίου και άνθρακα προς την ανάπτυξη καθαρής ενέργειας. Αν επίσης προκύψουν μεγάλες αγορές άνθρακα, όπως επιθυμούν οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα Ηνωμένα Εθνη, και αν οι πλούσιες χώρες τηρήσουν την υπόσχεσή τους να προσφέρουν κονδύλια ύψους 100 δισ. δολαρίων ανά έτος για τις φτωχές χώρες προκειμένου οι τελευταίες να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή ως το 2020, τότε η εδώ και πολύ καιρό υποσχόμενη παγκόσμια «πράσινη οικονομία» θα αναπτυχθεί γρήγορα. Οι τεχνολογίες των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αναπτύσσονται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι φανταζόμασταν. Το κόστος της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας σε πολλές χώρες σήμερα είναι περίπου το ίδιο με αυτό του άνθρακα ή του αερίου καθιστώντας τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια και στις χαμηλότερες εκπομπές πολύ πιο εύκολο εγχείρημα για τα δημόσια ταμεία και τους υπουργούς ώστε να το δικαιολογήσουν στους ψηφοφόρους. Μέσα σε 20 χρόνια αναμένεται ότι οι τιμές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα μειωθούν περαιτέρω, ενώ η ενέργεια που προέρχεται από ορυκτά καύσιμα θα καταστεί συγκριτικά πιο ακριβή.
3. Τα κράτη είναι έτοιμα να δεσμευθούν
Οι χώρες έχουν ήδη δηλώσει τις προθέσεις τους. Εν όψει των συνομιλιών του Παρισιού περισσότερες από 180 χώρες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 90% των παγκόσμιων εκπομπών, υπέβαλαν τα εθνικά τους σχέδια για μείωση των εκπομπών. Είναι η πρώτη φορά από τότε που ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις για το κλίμα πριν από 20 χρόνια που σχεδόν όλα τα κράτη του κόσμου έχουν δεσμευτεί να αποτελέσουν μέρος της λύσης. Συγκριτικά το Πρωτόκολλο του Κιότο του 1997 περιελάμβανε δεσμευτικές υποσχέσεις για μειώσεις από 37 πλούσιες χώρες, οι οποίες από κοινού ήταν υπεύθυνες για κάτω από το ήμισυ των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων. Το Κιότο δεν περιελάμβανε τις ΗΠΑ και την Κίνα, τους δύο μεγαλύτερους παραγωγούς εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως. Με τους βασικούς παίκτες να συμμετέχουν στο παιχνίδι η νίκη είναι βέβαιη.
4. Τι μπορεί να πάει στραβά;
Οι πιθανότητες διπλωματικής επιτυχίας είναι πολύ υψηλότερες από αυτές της Κοπεγχάγης το 2009, η οποία είχε αναγγελθεί ως το σημείο τερματισμού πολυετών συνομιλιών, κατέληξε όμως σε διπλωματικό χάος. Το υπό διαπραγμάτευση κείμενο στο Παρίσι είναι πιο σύντομο και πιο εστιασμένο και πολλές δύσκολες αποφάσεις έχουν ήδη ληφθεί. Οι θέσεις των μεγάλων ρυπαινουσών χωρών, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, είναι πιο κοντά από ό,τι στο παρελθόν, με αποτέλεσμα να είναι ευκολότερο για διαπραγματευτές και πολιτικούς να έλθουν σε συμβιβασμό. Η Γαλλία, ως χώρα υποδοχής, είναι πολύ έμπειρη σε διεθνείς διαπραγματεύσεις και έχει εξασφαλίσει ότι πολλές από τις δυνητικά δύσκολες αποφάσεις, όπως η χρηματοδότηση και ο τελικός στόχος, μπορούν να μετατεθούν για μετέπειτα συναντήσεις. Αυτό θα επιτρέψει τουλάχιστον να υπογραφεί μια αδύναμη συμφωνία με τη δηλωμένη εγγύηση ότι μπορεί να βελτιωθεί αργότερα.
5. Συμπαράταξη στη σωστή πλευρά της Ιστορίας
Οι πρόσφατες τρομοκρατικές φρικαλεότητες στο Παρίσι θα ατσαλώσουν τους 143 και πλέον ηγέτες του κόσμου που μετέβησαν στο Παρίσι ώστε να προβούν σε μια παγκόσμια δήλωση αλληλεγγύης και θα παράσχουν την πολιτική ώθηση προκειμένου να εξασφαλιστεί μια ισχυρή συμφωνία. Καμία χώρα δεν θα θέλει να στιγματιστεί ως εκείνη που εμπόδισε μια συμφωνία. «Το Παρίσι σύντομα θα γίνει γνωστό ως ο τόπος όπου οι ηγέτες του κόσμου συμπαρατάχθηκαν στη σωστή πλευρά της Ιστορίας» λέει ο πρόεδρος του Ομίλου της Παγκόσμιας Τράπεζας Τζιμ Γιονγκ Κιμ.
5 λόγοι για να είμαστε απαισιόδοξοι
1. Κάποιες χώρες μπορεί να μη συμβιβαστούν
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι χρειάστηκαν 20 χρόνια άκαρπων διαπραγματεύσεων για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, δεν υπάρχει καμία πιθανότητα οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών να μπορέσουν να γεφυρωθούν μέσα σε λίγες ημέρες. Ετσι ο μόνος τρόπος να επιτευχθεί οποιαδήποτε συμφωνία στο Παρίσι είναι αν ο ΟΗΕ και η Γαλλία, ως φιλοξενούντες, επιβάλουν «διά ροπάλου» μια όσο γίνεται λιγότερο κακή συμφωνία. Ολες οι χώρες θα πιεστούν έντονα για συμβιβασμό, αλλά ορισμένες δεν θα θελήσουν να δεχθούν υποδείξεις.
2. Εθελοντικοί στόχοι, υποσχέσεις και αποτυχίες
Οι μειώσεις στις οποίες 180 χώρες έχουν δηλώσει ότι είναι διατεθειμένες να προβούν ως το 2030 θα αυξήσουν τη μέση ετήσια θερμοκρασία του πλανήτη κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου στα τελη του 21ου αιώνα. Ομως το ελάχιστο για την αποφυγή της καταστροφικής υπερθέρμανσης του πλανήτη πιστεύεται ότι είναι οι 2 βαθμοί Κελσίου. Περισσότερες από 100 χώρες έχουν δηλώσει ότι θέλουν ο ΟΗΕ να θέσει τον ακόμη πιο φιλόδοξο στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου και για αυτές οτιδήποτε δεν εγγυάται κάτι τέτοιο θα θεωρηθεί αποτυχία των διαπραγματεύσεων. Οι τομείς της αεροπορίας και της ναυτιλίας είναι επίσης απίθανο να περιληφθούν στη συμφωνία. Οι φτωχές χώρες επιθυμούν νομική κατοχύρωση ότι οι πλούσιες θα πραγματοποιήσουν τις υποσχέσεις τους, αλλά οι πλούσιες χώρες θέλουν μόνο εθελοντικούς στόχους. Το χάσμα της πραγματικότητας μεταξύ αυτού που θέλουν οι χώρες και αυτού που τελικά θα αποκομίσουν είναι πάρα πολύ μεγάλο.
3. Πλούσιοι και φτωχοί: Ποιος θα φέρει το μεγαλύτερο βάρος;
Οι χώρες είναι ακόμη θανάσιμα διχασμένες σε βασικά ζητήματα όπως η μείωση των εκπομπών ρύπων, η χρηματοδότηση και η τεχνολογία. Με τόσο πολλές μεγάλες διαφορές θα χρειαστεί μια ηρωική προσπάθεια από τους πολιτικούς για να φθάσουν σε οποιαδήποτε συμφωνία. Το σημαντικότερο εμπόδιο θα μπορούσε να είναι το κατά πόσον οι βιομηχανικές χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιαπωνία, οι οποίες έχουν συμβάλει τα μέγιστα στην ιστορική συσσώρευση των εκπομπών ρύπων, θα υποχρεωθούν να προβούν σε μεγαλύτερη μείωση από ό,τι οι αναπτυσσόμενες χώρες. Η Ινδία, εξ ονόματος πολλών φτωχών χωρών, θα ισχυριστεί ότι πρέπει να υπάρξει διαφοροποίηση μεταξύ πλουσίων και φτωχών, αλλά οι ΗΠΑ θέλουν στόχους που να ισχύουν για όλους. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη.
4. Πού θα βρεθούν τα χρήματα;
Πολλά από τα φιλόδοξα σχέδια που υποβάλλονται στον ΟΗΕ για μείωση των εκπομπών ρύπων εξαρτώνται από τη δυνατότητα συγκέντρωσης κονδυλίων ύψους 1 τρισ. δολαρίων για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στη γεωργία και στη δασοκομία. Αυτά τα χρήματα δεν είναι διαθέσιμα και θα εξαρτηθούν από τις ροές που θα προέλθουν από τις νέες αγορές άνθρακα και άλλες αβέβαιες οικονομικές πηγές. Επιπλέον, έχουν προσδιοριστεί μόνο τα 57 δισ. από τα 100 δισ. δολάρια που προορίζονταν να «κινητοποιηθούν» από τις πλούσιες χώρες προκειμένου να βοηθήσουν τις φτωχές να προσαρμόσουν τις οικονομίες τους σε έναν υπερθερμαινόμενο κόσμο. Επειδή οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν μακρά εμπειρία από αθετημένες υποσχέσεις και δεσμεύσεις, δεν θα παλινωδήσουν δίχως χρηματοοικονομικές εγγυήσεις. Φοβούνται την εκτροπή των ροών βοήθειας και θα συναντήσουν σφοδρή αντίσταση από τις πλούσιες χώρες, οι οποίες είναι αποφασισμένες να δεσμευθούν όσο το δυνατόν λιγότερο.
5. Θέλουμε μια συμφωνία αλλά όχι με οποιοδήποτε τίμημα
Υπάρχει πραγματική βούληση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά όχι με οποιοδήποτε τίμημα και πολλές πλούσιες χώρες έχουν αυταπάτες αν νομίζουν ότι η αλλαγή του κλίματος και η μείωση των εκπομπών αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για όλους. Αυτές οι συνομιλίες συνεχίζονται για πολλά χρόνια και εξακολουθεί να υπάρχει μια βαθιά δυσπιστία για τον τρόπο που οι ΗΠΑ και άλλοι έχουν αποφύγει να αλλάξουν τον τρόπο ζωής των πολιτών τους και παράλληλα έχουν εκφοβίσει τις φτωχές χώρες να επωμιστούν το βάρος των μειώσεων. Πολλές χώρες δυσανασχετούν με αυτή την αδικία και θέλουν να καθορίσουν τον δικό τους δρόμο ανάπτυξης. Φοβούνται ότι οι πλούσιες χώρες δεν θα προβούν σε πολλές ενέργειες για μείωση των εκπομπών ρύπων αλλά θα πρέπει να επιβραδύνουν την ανάπτυξή τους. Για αυτούς η εξάλειψη της φτώχειας και η οικονομική ανάπτυξη παραμένουν τα πιο σημαντικά στοιχεία κάθε συμφωνίας, έτσι θα απαιτήσουν εγγυημένη οικονομική και τεχνολογική υποστήριξη. Πολλές χώρες που παράγουν πετρέλαιο υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας θα επιδιώξουν μια αδύναμη συμφωνία η οποία δεν θα υποτιμήσει την αξία των φυσικών πόρων τους. Ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής όπως η Βενεζουέλα και η Βολιβία θα επιμείνουν, στο όνομα της «κλιματικής δικαιοσύνης», σε μια συμφωνία η οποία αναγκάζει τις πλούσιες χώρες να προβούν σε μεγαλύτερες μειώσεις από ό,τι οι φτωχές. Οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται από συνασπισμούς χωρών, η συναίνεση είναι αναγκαία και είναι εύκολο να εκτροχιαστούν επιδέξια οι συνομιλίες ή να καθυστερήσουν οι συζητήσεις σε σημείο που καμία ισχυρή συμφωνία δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης εντός του περιορισμένου διαθέσιμου χρόνου.
* Το άρθρο δημοσιεύεται στο πλαίσιο της συμμετοχής του «Βήματος» στο διεθνές δίκτυο Climate Publishers Network, μια συνεργασία εφημερίδων από όλον τον κόσμο για την προώθηση θεμάτων που αφορούν το κλίμα του πλανήτη.
Το πρωτότυπο κείμενο με τίτλο «Revealed: how Indigenous Australian storytelling accurately records sea level rises 7,000 years ago» δημοσιεύθηκε (http://www.theguardian.com/australia-news/2015/sep/16/indigenous-australian-storytelling-records-sea-level-rises-over-millenia) στην εφημερίδα «The Guardian».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου